Bikini atol
Period razvoja međunarnodnih odnosa u posleratnom svetu ili era „Hladnog rata” obeležena je konstantno napetim odnosima između velikih sila nakon Drugog svetskog rata. U središtu tog „sukoba” nalaze se dve najveće sile na svetu: Sovjetski Savez i Sjedinjene Američke Države. Era napetosti praćena je konstantnim otkrićimadveju sila u oblasti proizvodnje naoružanja i razvoju nauke. Obe zemlje, kao nuklearne sile, otrkivale su se i u razvoju nuklearnog naoružanja. Ovo nije priča o samom sukobu, niti o naoružanju, ovo je priča o posledicama nuklearne trke, pre svega na ljude, okolinu, pa i čitave kulture.
Bikini atol iz vazduha
Opšte informacije
Bikini atol je koralni greben u okviru Maršalskih ostrva na Pacifiku. Sastoji se od 23 manja ostrva koja okružuju lagunu koja se nalazi u centralnom delu. Atol i Maršalska ostrva su pod američku kontrolu dospeli za vreme Drugog svetskog rata, da bi u posleratnim godinama, od pravog tropskog raja, ova ostrva postala radioaktivna pustoš usled nuklearnih probi koje su izvođenjene na ovom području. Bikini atol je 2010. godine od strane Uneska proglašen za svetsku baštinu kao „simbol rađanja nuklearnog doba”.
Bikini atol
Nuklearna testiranja
Po završetku Drugog svetskog rata, na području Bikini atola bilo je oko 167 stanovnika. Vojne vlasti SAD-a, videle su ovo područje kao idealno mesto za nastavak nuklearnih testova i probi koje su trajale i u toku samog rata. Od lokalnog stanovništva 1946. godine traženo je da napusti ovo područje kako bi se izbeglo da civili stradaju usled povećane radioaktivnosti. U tom periodu i dalje su se izvodila atmosferska testiranja. Radi podsećanja za one koji nisu čitali prvi deo ove serije tekstova: Atmosfersko tesitranje je testiranje koje se odvija u Zemljinoj atmosferi, najčešće na izolovanim ostrvima. Za njihje karakterističan dim oblika pečurke koji se javlja nakon eksplozije. Ovaj vid testiranja je najmanje bezbedan jer radioaktivne čestice dospevaju direktno u vodu, vazduh i zemlju i dalje se šire preko atmosferskih padavina, kao i hrane dobijene na ovim područjima. U periodu od 1946. do 1958. na Bikini atolu sprovedeno je 67 različitih nuklearnih testova. Od 1958. godine SAD je potpuno prestao sa atmosferskim probama, a sa Sovjetskim Savezom 1963. godine potpisan je sporazum o zabrani atmosferskog testiranja.
Bunker na Bikini atolu
Izvor: https://whc.unesco.org/uploads/thumbs/site_1339_0004-750-750-20151105122656.jpg
1.7.1946.
Četvrta atomska bomba na svetu upravo je 1.7.1946. godine bačena na području Bikini atola. Ekspolozija je opisana na sledeći način: „Veliki ružičasti oblak nalik na pečurku, širok oko 1 kilometar, širio se kroz oblake nadvijajući se nad atolom.” Pošto je u trenutku ove probe veliki broj što američkih, što japanskih i nemačkih zarobljenih ratnih brodova bio stacioniran u okviru ostrva, zabeleženo je da je usled eksplozije 5 brodova potonulo, a da je veliki broj brodova oštećen.
25. 7. 1946.
Dvadeset četiri dana nakon prethodne probe, na red je dosla atomska bomba „Baker”. U spisima je zabeleženo da je „Baker” napravio neverovatan učinak, potopivši ciljane brodove sa neverovatnom lakoćom. O samoj eksploziji zabeleženo je: „Brodovi su izgledali kao papirni čamci u kadi. Ključajući stub vode, širok oko pola kilometra, bio je istisnut iz lagune, a nad njim se nadvijao poznati oblak u obliku pečurke. Komadi brodova leteli su posvuda, a jedan brod mogao se videti kako leti u nebo… Kada se stub od 5 do 10 miliona tona vode počeo rasipati, uočili smo prizor strašniji od svih, oblak radioaktivnih čestica i pare izdizao se nad zahvaćenim područjem… Dva dana nakon eksplozije područje je i dalje bilo veoma kontaminirano…” Nedeljama kasnije, detektovane su radioaktivne padavine, a kada su se nedelje pokušaja da se prisutni borovi dekontaminiraju pokazale kao uzaludne, odlučeno je da se svi kontaminirani brodovi potope na dno Pacifika.
Castle Bravo
Operacija „Castle Bravo”, odnosno detonacija atomske bombe imena Bravo, predstavlja jedan od najvećih nuklearnih incidenata koji se dogodio američkoj vojsci. Ova proba bila je prva proba sa hidrogenskom bombom koja je izvedena 1.3.1954. godine. Naučnici su potcenili snagu novonastale bombe, kao i količinu radioaktivnog otpada koji ostaje za njom. Eksplozija je bila dvostruko jača nego što je bilo očekivano, što je uzrokovalo niz katastrofalnih posledica. Područje atola na kome je eksplozija izvedena, bilo je toliko kontaminirano, da su se čak 35 godina kasnije javljali predlozi da baš to područje bude glavna američka lokacija za deponovanje nuklearnog otpada. U trenutku eksplozije, nad područjem je duvao jak vetar, što je uzrokovalo brz prenos oblaka radioaktivnih čestica 150 kilometara na sever, pogodivši deo udaljenih pacifičkih ostrva koja su bila naseljena. Domorodačko stanovništvo je brzo evakuisano. Ipak, kod 83 osobe utvrđenje su opekotine usled radijacije, a deo pogođenih u kasnijem vremenskom periodu je razvio smrtonosne bolesti. Jedan ribarski brod iz Japana, koji se u tom trenutku nalazio u blizini, upecao je radioaktivnu ribu i ona je završila na pijacama u Japanu. Sedam meseci kasnije, jedan od ribara je preminuo.
Snimak eksplozije bombe „Bravo”
Izvor: https://en.wikipedia.org/wiki/File:CastleBravo1.gif
Zagađenje
Radioaktivne čestice zagadile su tlo, vodu i atmosferu i probile su se u kopneni i okeanski lanac ishrane. Na samom atolu, detektovani su radioaktivni izotopi americijuma, kobalta, stroncijuma i plutonijuma. Smatra se da je zagađenje usled nuklearnih probi kroz atmosferu oblišlo čitav svet. Radioaktivnost je postepeno nestala iz vodenih područja, ali se na kopnu zadržala i postojana je.
Područje sa nakupljenim radioaktivnim otpadom, koji je zabetoniran
Izvor: https://www.radionz.co.nz//assets/news/106763/four_col_eight_col_RENUIT.jpg?1492467950
Epilog
Domorododačko stanovništvo je raseljeno, tako da nije direktno bilo izloženo radijaciji, ali sama činjenica da su bili prebačeni da žive na druga područja im je teško pala. Oko 100 stanovnika se vratilo da živi na Bikini atol 1978. kada su ostrva proglašena radioatkivno sigurnim. Ipak, kasnije analize pokazale su da je procenat kobalta i stroncijuma nedopustivo visok, te su ljudi ponovo raseljeni. Danas populacija od 167 prvobitnih stanovnika sada broji skoro 3000 ljudi koji i dalje čekaju da se vrate na Bikini atol. „Nuclear Climes Tribunal”, američki sud koji se bavio posledicama radioaktivnih testiranja presudio je u korist stanovnika Bikini atola i dodelio im 563 miliona dolara koji će biti uloženi u čišćenje, dekontaminaciju i popravku fizičke štete na ostrvima, kako bi se domorodačko stanovništvo vratilo.
Domorodačko stanovništvo
Izvor: https://i.insider.com/5db0acc0695b582da833c059?width=800&format=jpeg&auto=webp
Izvori:
- https://ajph.aphapublications.org/doi/full/10.2105/AJPH.91.9.1371?fbclid=IwAR3VE5leuaYlME_rO8GP5N0DAHtiw5_mMpJExGYi0A_xcc3EOyB_vAeQWVE
- https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0025326X07004523?fbclid=IwAR1GrIVCvspkAu9zAo01zl7TBa0o1JmR4Xo8ycfiw4Z5fPtYuhLcXCmKCwI
