Zaustavi se
Svakome od nas, desilo se bar jednom da se oseti zaglavljenim u vremenu, kao da je vreme stalo. U takvim momentima, čak se i kazaljke na satu čine kao da su zaglavljene i kao da se ne pomeraju.
Naučnik Kielan Yarrow sa svojim timom odlučio je da istraži ovaj fenomen koji je nazvan hronostaza.
Hronostaza
Brzi pokreti oka proizvode privremeni gubitak vizuelne osetljivosti što se označava kao sakadno potiskivanje,ali takođe izaziva i izobličavanje percepcije prostora što se naziva sakadno sažimanje.
Istraživanje koje je sproveo Kielan Yarrow sa svojim timom, pokazalo je postojanje novog fenomena – hronostaze, koji je naizgled povezan sa pokretima očiju.
Naime, u hronostazi, nečija percepcija vremena prolazi kroz iluziju izobličavanja prilikom brzih pokreta očiju.
Istraživanje
U prvom eksperimentu, vršeno je kvantifikovanje ove iluzije.
Ispitanicima je traženo da izvrše brzi pokret očiju od cilja za fiksiranje do numeričkog brojača koji se nalazio na određenoj udaljenosti. Amplituda pokreta oka je bila 22° i pokret oka bi pokrenuo brojač koji bi se promenio sa 0 na 1, i brojao do 4.Intervali između cifara su trajali 1 sekundu, osim prvog koji je imao promenljivo trajanje.
Ispitanici su imali zadatak da procene da li je prezentacija prve cifre, viđena nakon brzog pokreta očima trajala duže ili kraće od ostalih cifara.
Zaključeno je da je prezentacija prve cifre morala da traje 880 ms da bi ispitanici shvatili da je trajala 1 sekundu. Time su pokazali da se događaj koji miruje tačno 1 sekundu doživljava kao da traje duže nakon pokreta očiju.
Ilustrovani prikaz eksperimenta
U sledećem eksperimentu su promenili amplitudu sa 22° na 55° i njeno trajanje je bilo za 67 ms duže od prethodnog eksperimenta, što bi značilo da bi prezentovanje prve cifre trebalo da kod ispitanika izazove doživljaj trajanja od 1 sekunde za 69 ms pre nego u prvom eksperimentu.
Što znači da što se dalje gleda od, na primer, sata, to će se sporije pojaviti prva sekunda.
Zatim je odrađen eksperiment gde je brojač bio pomeren u tačku fiksacije i primećeno je da se trajanje prezentacije tada tačno doživljava.
Pošto je postojala teorija da se hronostaza neće dogoditi zbog preusmeravanja pažnje, odrađen je još jedan tip eksperimenta. Sada je od ispitanika traženo da prvo gledaju u metu pa da onda pomere pogled. Rezultati su bili takvi da iako su preusmerili pažnju ka cilju, hronostaza se javljala tako je ova teorija označena kao malo verovatna.
Zaključak
Nakon svih izvedenih eksperimenata, istraživači su zaključili da postoji zavisnost između iluzije vremenskog kontinuiteta od prostora gde se sama meta nalazi.
Ovi eksperimenti, kao i zaključci koji su izvedeni iz istih otvaraju brojna pitanja koja traže izvođenje novih eksperimenata kako bi se dobili odgovori na njih. Jedno od pitanja jeste, da li se ovo odnosi i na druge senzo-motorne sisteme.
Međutim, najviše će se pažnje posvetiti otkrivanju nervnih izvora koji leže u osnovi ove iluzije i njihovo identifikovanje.
Izvori:
