Kako maternji jezik utiče na razviće mozga?
Da li ljudi koji koriste različite maternje jezike imaju različit način razmišljanja? I, da li se ova pojava može pripisati isključivo kulturološkim razlikama? Ne tako davno, saznali smo da postoji i naučno objašnjenje za ovu pojavu.
Naučnici sa Instituta za ljudske kognitivne nauke i nauke o mozgu „Maks Plank”, u Lajpcigu, pronašli su dokaze da jezik koji govorimo oblikuje puteve u našem mozgu, što može biti objašnjenje za način na koji razmišljamo.
Uz pomoć magnetne rezonantne tomografije, naučnici su zašli duboko u mozak govornika nemačkog i arapskog jezika, i otkrili razlike u „ožičenju”, odnosno kompleksnosti povezanosti jezičkih regiona u mozgu.
Naime, mozgovi dveju grupa izvornih govornika ova dva jezika, snimani su koristeći MRI. Slike visoke rezolucije, ne samo da pokazuju anatomiju mozga, već omogućavaju i da se izvede povezanost između moždanih područja, koristeći tehniku koja se zove difuzno-ponderisana slika. Podaci su pokazali da se aksonalne veze bele materije jezičke mreže prilagođavaju zahtevima obrade i poteškoćama maternjeg jezika.
„Maternji govornici arapskog jezika pokazali su jaču povezanost između leve i desne hemisfere nego govornici nemačkog jezika”, objasnio je Alfred Anvander, poslednji autor istraživanja koje je nedavno objavljeno. „Ovo jačanje je takođe pronađeno između regiona za semantičko razumevanje i može biti povezano sa relativno složenom semantičkom i fonološkom obradom na arapskom jeziku”. Kako su istraživači otkrili, izvorni nemački govornici pokazali su jaču povezanost u jezičkoj mreži leve hemisfere. Oni tvrde da njihovi nalazi mogu biti povezani sa složenom sintaksičkom obradom nemačkog, što je posledica slobodnog reda reči i veće udaljenosti zavisnosti rečeničnih elemenata.
Šema 1 – Mapa razvijenih regiona mozga izvornog govornika nemačkog i izvornog govornika arapskog jezika.
Na primer, složenost arapskih korena reči, tj. činjenica da su potrebna tri suglasnika koji se spajaju sa obrascima samoglasnika da bi proizveli reči, mogla bi da zahteva dodatni napor od delova mozga koji su uključeni u raščlanjivanje zvukova i reči. Uobičajeni primer ove vrste sastavljanja reči su suglasnici k-t-b, koji formiraju reči vezane za pisanje kao što su kitaab (knjiga), taktub (ti ili ona pišete) i maktab (kancelarija). Arapski tekst je takođe uvek napisan s desna na levo, za šta istraživači spekulišu da bi moglo zahtevati više komunikacije između hemisfera.
Nemački, sa druge strane, ima složen i fleksibilan red reči koji omogućava jeziku da stvori suptilne nijanse u značenju isključivo mešanjem reči unutar fraze. Ovo bi moglo objasniti gušće mreže bele mase govornika nemačkog jezika u delovima leve hemisfere, koji analiziraju red reči.
Ipak, moguće je da je nedavni dolazak govornika arapskog jezika u Nemačku mogao da promeni i povezanost elemenata unutar njihove bele mase.
Šema 2 – Mapa razvijenih regiona mozga izvornog govornika nemačkog i izvornog govornika arapskog jezika.
Povezivanje mozga je modulisano učenjem i okruženjem tokom detinjstva, što utiče na obradu i kognitivno zaključivanje u mozgu odraslih. „Naša studija pruža nove uvide u to kako se mozak prilagođava kognitivnim zahtevima, odnosno, kako strukturni jezički konektom oblikuje maternji jezik”, rezimira Anvander. Ovo je jedno od prvih istraživanja koje je dokumentovalo razlike između mozgova ljudi koji su odrasli služeći se različitim maternjim jezicima i mogla bi dati istraživačima način da razumeju međukulturne razlike načina obrade informacija u mozgu.
U sledećoj studiji, istraživački tim će analizirati longitudinalne strukturne promene u mozgu odraslih koji govore arapski, dok uče nemački tokom šest meseci.
