Dolina smrti
Jedno od najtoplijih mesta na zemlji, koje se nalazi u istočnoj Kaliforniji, je pustinjska dolina poznata kao Dolina smrti. – 1913. godine je zabeležena rekordna temperatura od čak 56,7°C. Svoje ime dobila je 1849. godine za vreme kalifornijske zlatne groznice, kada je poginulo 13 osoba u potrazi za poljima zlata.
Nacionalni park Dolina smrti, izvor: https://www.visitcalifornia.com/experience/things-do-death-valley-national-park/
Klima Doline smrti
Najveći faktor koji utiče na toplotu Doline smrti jeste njena visina koja je ispod nivoa mora, iako je to područje udaljeno 250 kilometara od bilo koje vodene površine. Oko ovog mesta, nalaze se planine koje ne dozvoljavaju prodiranje vlažnosti, a zahvaljujući slabo razvijenoj vegetaciji, uticaj solarnog zagrevanja je možda najveći uzrok visokih temperatura, s obzirom na površinu doline koja se sastoji od kamenja i peska. Kao što se očekuje, zime u ovoj dolini nisu tako ekstremne – temperatura je u proseku od 0°C do 5°C, a kiše su veoma česte.
Ekstremne temperature pustinje, ne preporučuje se posećivanje posle 10h, izvor: https://www.nps.gov/deva/learn/news/summer-2020-heat-records.htm
Geološki fenomeni
Jedna od geoloških misterija Doline smrti je Racetrack Playa, odnosno suvo korito jezera u ovom Nacionalnom parku. Naime, radi se o fenomenu gde se stene kreću po pustinjskom tlu bez gravitacionog uzroka. Iako do 2014. niko nikada nije video ove stene da se pomeraju, tragovi koji ostaju iza njih i periodične promene lokacije stena sasvim sigurno ukazuju na to da se one kreću.
Kamenje koje se pomera bez gravitacionog uzorka, izvor: https://www.geologyin.com/2017/07/death-valleys-moving-rocks.html
Ove stene posmatrane su i proučavane od 1900. godine. Mogu biti teške od nekoliko kilograma do nekoliko stotina kilograma, a sastoje se od dolomita i sijenita. Dugo se mislilo da jaki vetrovi guraju stene. Postojale su teorije koje su uključivale delovanje magnetnih polja, a kao što je slučaj sa svakom dobrom misterijom, i svemirski vanzemaljci su bili umešani.
U avgustu 2014. godine, grupa istraživača uz pomoć Instituta za okeanografiju i NASA-e otkrila je da se pomeranje kamenja desilo tokom retke kombinacije vremenskih uslova zimi. U koritu suvog jezera morao je biti plitak sloj vode, a noćne temperature su dovoljno niske da se formira tanak sloj leda. U sunčanim danima, otapanje je prouzrokovalo da se led razbije u velike plutajuće ploče koje su, nošene slabim vetrom, nosile stene ostavljajući tragove na pustinskom tlu.
Istraživači su istraživanja započeli 2011. godine nakon što su osnovali Istraživačku inicijativu “Slithering Stones”. Uspostavili su meteorološku stanicu u blizini “Racetrack Playa-e” i dodali svojih 15 kamenja koje su prethodno obeležili GPS jedinicama za praćenje. Dve godine kasnije, u decembru 2013. uočili su kretanje – kamenje je klizilo preko jezera brzinom do 15 metara u minuti. U tom trenutku, postali su prvi ljudi na svetu koji su videli kamenje u pokretu.
Za razliku od prethodnih hipoteza o snažnim vetrovima ili debelim ledenim stenama koje plutaju, proces kretanja stena koji su primetili javio se kada se tanki ledeni pokrivač od 3 do 6 milimetara koji prekriva jezero počeo topiti, a vetrovi počeli da duvaju. Pomeranje stena dešava se jednom u dve ili tri godine, a staze koje one naprave traju tri do četiri godine.
Prikaz putanje kamenja, izvor: https://www.wired.co.uk/article/death-valley-sailing-rocks
Kulturološki značaj
Dolina smrti ima toliko istorijskih intriga i geoloških fenomena, tako da da nije neobično veliko interesovanje ljudi za ovaj predeo, i shodno tome turističke ture nisu retke. Osim što nosi status Nacionalnog parka od 1933. godine, u pop kulturi poznata je kao mesto na kom su se snimale brojne dokumentarne emisije, kao i preko 30 filmova.
Mesta snimanja filma Rat zvezda, izvor: http://www.seanrobison.com/finding-star-wars-filming-locations-in-death-valley.html
Izvori:
