Semipalatinsk i tajna anatomskog muzeja

Period razvoja međunarnodnih odnosa u posleratnom svetu ili era „Hladnog rata” obeležena je konstantno napetim odnosima između velikih sila nakon Drugog svetskog rata. U središtu tog „sukoba” nalaze se dve najveće sile na svetu: Sovjetski Savez i Sjedinjene Američke Države. Era napetosti praćena je konstantnim otrkivanjem dveju sila u oblasti proizvodnje naoružanja i razvoju nauke.  Obe zemlje, kao nuklearne sile, otkrivale su se i u razvoju nuklearnog naoružanja.  Ovo nije priča o samom sukobu, niti o naoružanju, ovo je priča o posledicama nuklearne trke, pre svega na ljude, okolinu, pa i čitave kulture.

Nuklearna pečurka

Izvor fotografije: https://assets.nationbuilder.com/ican/pages/2032/attachments/original/1612925179/nuclear-testing-header.jpg?1612925179

NUKLEARNE PROBE KAO POJAM 

Nukelarne probe, odnosno testiranja nuklearnog oružja su eskperimenti koji se izvode sa ciljem da se proveri efikasnost i razorna moć nuklearnog oružja u različitim uslovima i sredinama. Postoje četiri vrste testiranja: 

1. Atmosfersko tesitranje – testiranje koje se odvija u Zemljinoj atmosferi, najčešće na izolovanim ostrvima. Za nju je karakterističan oblik pečurke koji se javlja nakon eksplozije. 
2. Podzemna testiranja – odnosi se na nuklearne probe koje su se izvodile ispod površine zemlje i bile su najčešći vid testiranja tokom hladnog rata.
3. Egzoatmosfersko – predstavlja testiranje nuklearnog oružja koje se uz pomoć raketa odvija  iznad atmosfere. 
4. Podvodno – odnosi se na testove koji su se izvodili detonacijama ispod površine vode. 

Svaki vid testiranja sa sobom je nosio i posledice u vidu raspršivanja radioaktivnih čestica, zagađenja i, naravno, nuklearnih padavina. 

 

 Panorama grada Semeja

Izvor fotografije: https://www.britannica.com/place/Semey-Kazakhstan

 
 

OPŠTE INFORMACIJE 

Semipalatinsk ili kraće Semej je grad u Kazahstanu koji danas nastanjuje oko 30 000 ljudi. Nalazi se na krajnjem istoku zemlje, u Istočnokazahstanskoj oblasti, i danas je poznat po tome što je, u vreme dok je Kazahstan bio član SSSR-a, služio kao nuklearni poligon. 

Poligon za nuklearna testiranja

Izvor fotografije: https://www.slobodnaevropa.org/a/30294970.html

 

NUKLEARNA TESTIRANJA 

Po podacima kojima raspolaže vlada Kazahstana, u periodu od 1945. do 1989. na teritoriji Semeja izvedeno je 456 nuklearnih testova. Sam poligon lociran je oko 150 kilometara od centra grada. Ovaj poligon bio je glavni poligon za nuklearne probe u Sovjetskom Savezu. Probe su se izvodile na površini od 18500 km2. Baš ovde izvedena je i prva nuklearna proba SSSR-a 29.8.1949. godine. Na poligonu su do 1963. godine vršena atmosferska tesitranja za koja se procenjuje da su činila 66% ukupnog doprinosa ruskih bombi. Nakon što je taj vid zabranjen 1963. godine, vršena su podzemna tesitranja koja su nosila značajno manje zagađenja. Jedna od podzemnih proba dovela je do formiranja jezera Čagan, koje se još naziva i Atomsko jezero zbog radioaktivnog okruženja koje je i danas prisutno. Poslednje aktivnosti na ovom poligonu su vršene 1989. godine. Od 1949. do 1962. sprovedeno je ukupno 111 atmosferskih nuklearnih probi koje su direktno imale uticaj na radioaktivnu kontaminaciju životne sredine. Stanovništo u okolini bilo je izloženo visokom nivou radijacije, bez ikakve zaštite i nesvesno čemu je izloženo i u kakvoj se opasnosti nalazi.  Postojala su dva vida izloženosti domaćeg stanovništva — spoljašnje izlaganje i unutrašnje izlaganje.  Spoljašnja izloženost bila je uzrokovana radioaktivnim oblacima i radioaktivnim atmosferskim padavinama, dok je unutrašnja izloženost predstavljala konzumaciju kontaminirane vode i hrane. 

Poligon kod Semipalatinska

Izvor fotografije: https://povijest.hr/nadanasnjidan/poligon-kod-semipalatinska-mjesto-eksplozije-cak-456-nuklearnih-bombi-1991/

 

UTICAJ NA LJUDE 

Od 1949. godine pa na dalje, zabeležena je povećana stopa pojave raka u selima koja su bila izložena uticaju nuklearnih probi u odnosu na neka udaljenija mesta. Studije su pokazale i povećan rizik od pojave svih vrsta raka u ranom detinjstvu za decu rođenu u krugu od 200 kilometara od centra, u odnosu na decu iz duplo udaljenijih područja. Krajem 2000. godine objavljeni su jasni dokazi o veoma nepovoljnom uticaju na zdravlje ljudi u okolini koje su imale navedene nuklearne probe. Karakteristične bolesti bile su: rak, kardiovaskularna obolenja, mentalne retardacije i sl.

Na osnovu podataka prikupljenih od 1961. do 1991. od strane Nacionalnog instituta za radijacionu medicinu i ekologiju formirana je grupa od skoro 20 000 pojedinaca nad kojima su vršena različita testiranja. Utvrđeno je da ljudi koji su rođeni na izloženim područjima, a blizu datuma kada su vršene probe, imaju povećan rizik od kadiovaskularnih obolenja i raka. 

Jedna od studija pratila je učestalost minisatelitskih mutacija kod potomstva ljudi koji su bili izloženi uticaju nuklearnih probi. Najveća stopa mutacija bila je prisutna kod potomstva grupe roditelja čiji su datumi rođenja bili blizu datuma nuklearnih probi. Izloženost lokalnog stanovništva visokoj radijaciji dovela je do toga da se rađaju deca sa brojnim nedostacima. Nedostatak udova, mentalne retardacije ili čak nedostaci koji su dovodili do smrti pre nego što se dete i rodi. 

 

KOLEKCIJA EMBRIONA ANATOMSKOG MUZEJA U SEMEJU 

Biološki uzorci pojedinaca koji žive u pogođenim područjima prikupljeni u brojnim studijama većinom nisu ahrivirani i sačuvani. Poslednjih godina, Nacionalni istraživački institut za radijacijsku medicinu i ekologiju u Semeju počeo da prikuplja uzorke krvi i zuba osoba koje još uvijek žive u selima u blizini bivšeg poligona, kao i da ih pohranjuje u biobanku. 

Anatomski muzej u Semeju poznat je po jednoj vrlo maloj, ali veoma upečatljivoj kolekciji mrtvorođenih fetusa koji su u vidu eksponata izloženi u muzeju. Prizori koji se mogu videti nikoga neće ostaviti ravnodušnim. Jasno se mogu videti deformacije i mutacije koje su nastale kao direktna posledica izloženosti nuklearnom zračenju. 

 

Eksponati mrtvorođenih fetusa u anatomskom muzeju u Semeju

Izvot fotografije: https://cvltnation.com/museum-vlosik/

 

IZVORI: 

• https://www.jstage.jst.go.jp/article/jrr/47/SupplementA/47_SupplementA_A209/_pdf?fbclid=IwAR2D0pDbG9y8W-sDvYyp-TD9-DX4kX5Vinqs11mnAEQXrQ_Ufow5jpZ-aRo 
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5661192/?fbclid=IwAR09zP1hmXlSjNT3DJUuLxyd-Rd2rSfQH0qqoEbOMFSCY35DA272CLc2xLw 
• https://www.dark-tourism.com/index.php/kazakhstan/15-countries/individual-chapters/518-anatomical-museum-in-semey-kazakhstan